Οι πολύποδες του παχέος εντέρου αποτελούν μία συχνή παθολογική αλλοίωση που ανιχνεύεται κυρίως προληπτικά μέσω κολονοσκόπησης. Ενώ κατά κανόνα είναι καλοήθεις, ορισμένοι τύποι εμφανίζουν προδιάθεση για κακοήθη εξαλλαγή, κάτι που καθιστά την έγκαιρη αφαίρεση κρίσιμη για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Πολλοί ασθενείς δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα, και οι πολύποδες ανιχνεύονται τυχαία. Η τακτική προληπτική κολονοσκόπηση είναι απαραίτητη, ειδικά μετά την ηλικία των 45 ετών, καθώς συμβάλλει στην έγκαιρη διάγνωση και στην πρόληψη σοβαρότερων καταστάσεων.

Οι πολύποδες είναι μικρές προεξοχές που σχηματίζονται στο εσωτερικό τοίχωμα του παχέος εντέρου. Μπορεί να διαφέρουν αρκετά: άλλοι είναι στρογγυλοί και μικροί, ενώ κάποιοι έχουν έναν λεπτό “μίσχο” που τους ενώνει με το έντερο. Οι περισσότεροι είναι ακίνδυνοι, όμως υπάρχουν τύποι που – αν δεν εντοπιστούν και αφαιρεθούν εγκαίρως – μπορεί να εξελιχθούν σε πιο σοβαρές καταστάσεις, όπως καρκίνος.

Η βιολογική συμπεριφορά των πολυπόδων καθορίζεται από τον ιστολογικό τους τύπο. Οι αδενωματώδεις πολύποδες, για παράδειγμα, θεωρούνται προκαρκινικές αλλοιώσεις και αφαιρούνται συστηματικά, ακόμη κι αν είναι μικρού μεγέθους. Αντίθετα, οι υπερπλαστικοί πολύποδες είναι συνήθως καλοήθεις και παρακολουθούνται μόνο αν παρουσιάζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Μια ενδιάμεση και πιο πρόσφατα μελετημένη κατηγορία είναι οι οδοντωτοί πολύποδες, που ενδέχεται να είναι επικίνδυνοι σε συγκεκριμένες θέσεις ή μεγέθη.

Η κολονοσκόπηση αποτελεί τη βασικότερη και πλέον αξιόπιστη μέθοδο διάγνωσης των πολυπόδων. Κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης, ο ιατρός χρησιμοποιεί ένα εύκαμπτο ενδοσκόπιο με οπτική μεγέθυνση για να ελέγξει το σύνολο του παχέος εντέρου. Η απεικόνιση επιτρέπει όχι μόνο την ανίχνευση πολυπόδων αλλά και την ταυτόχρονη εκτομή τους, όταν αυτό είναι δυνατό.

Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση που εντοπιστεί πολύποδας:

• Εάν είναι μικρός και έχει κατάλληλη μορφολογία, αφαιρείται επί τόπου ενδοσκοπικά.
• Αν πρόκειται για μεγαλύτερο ή δύσκολα προσβάσιμο πολύποδα, λαμβάνεται δείγμα (βιοψία) ή οργανώνεται προγραμματισμένη αφαίρεση.

Η ενδοσκοπική πολυπεκτομή είναι η μέθοδος με την οποία αφαιρούνται οι πολύποδες κατά τη διάρκεια κολονοσκόπησης, χωρίς να απαιτείται χειρουργείο. Ο γαστρεντερολόγος, ανάλογα με το μέγεθος και την ανατομική τους θέση, μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε διαφορετικές τεχνικές:

Για απλούς πολύποδες, χρησιμοποιείται ειδικός βρόχος που περιβάλλει τη βάση τους και τους αποκόπτει με ακρίβεια. Σε μεγαλύτερες ή πιο επίπεδες βλάβες, εφαρμόζονται πιο σύνθετες τεχνικές, όπως η εκτομή βλεννογόνου (EMR) ή η υποβλεννογόνια εκτομή (ESD), οι οποίες επιτρέπουν την πλήρη αφαίρεση της βλάβης χωρίς να θιγεί υγιής ιστός.

Η διαδικασία γίνεται με ήπια μέθη και είναι συνήθως ανώδυνη. Ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του λίγες ώρες μετά την εξέταση, χωρίς να απαιτείται νοσηλεία.

Η συντριπτική πλειονότητα των πολυπόδων δεν δημιουργεί πρόβλημα αν αφαιρεθούν εγκαίρως. Αν όμως παραμείνουν αδιάγνωστοι για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυξάνεται ο κίνδυνος εξέλιξής τους σε καρκίνο. Ιδίως οι αδενωματώδεις πολύποδες ενδέχεται να αποκτήσουν δυσπλαστικά χαρακτηριστικά και να εξελιχθούν προοδευτικά σε κακοήθεια.

Η έγκαιρη κολονοσκόπηση και η ενδοσκοπική τους αφαίρεση όχι μόνο αποτρέπουν αυτή την εξέλιξη, αλλά μειώνουν θεαματικά τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου παχέος εντέρου.

Μετά την αφαίρεση, ο πολύποδας αποστέλλεται για ιστολογική ανάλυση. Ανάλογα με τα αποτελέσματα, καθορίζεται και το πλάνο παρακολούθησης:

• Για απλούς πολύποδες χωρίς δυσπλασία, η επόμενη κολονοσκόπηση μπορεί να συστηθεί μετά από 5 χρόνια.
• Σε περιπτώσεις πολλαπλών ή ύποπτων μορφολογικά πολύποδων, απαιτείται στενότερη παρακολούθηση .

Ο γαστρεντερολόγος, βάσει του ιστορικού και των αποτελεσμάτων, προσαρμόζει το follow-up ώστε να εξασφαλίζεται η πρόληψη.

Οι πολύποδες εντέρου είναι συχνοί, σιωπηλοί αλλά διαχειρίσιμοι. Όταν εντοπίζονται έγκαιρα, μπορούν να αφαιρεθούν με ασφάλεια μέσω κολονοσκόπησης, αποτρέποντας σοβαρές εξελίξεις. Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση αποτελούν το κλειδί για την καλή υγεία του εντέρου.

Ο Δρ. Θωμαΐδης Θωμάς, MD, PhD, εφαρμόζει προηγμένες ενδοσκοπικές τεχνικές για την ακριβή αφαίρεση πολυπόδων και τη σωστή παρακολούθηση των ασθενών του, με γνώμονα την πρόληψη, την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα.